Corvers Column: Ongelofelijk

De bestuurscrisis binnen de gemeente Haaren is er een die zijn weerga niet kent. Een ongelofelijk verhaal dat zo een scenario kan zijn voor een tv-serie die garant staat voor torenhoge kijkcijfers. Maar wel een verhaal met alleen verliezers.  

Dat de verhoudingen tussen burgemeester Jeannette Zwijnenburg en de vier wethouders verstoord zijn is allang geen geheim meer. Je zou zeggen dat de periode tot haar vertrek in Haaren -over zo’n acht maanden- met een beetje wederzijds respect toch overbrugbaar moet zijn.

Dat de vier wethouders dinsdag het vertrouwen in haar opzegden is dan ook een complete verrassing. Vooral het gegeven dat wethouders kennelijk kunnen beslissen of een burgemeester al dan niet goed functioneert – met bijbehorende strafmaat. Een novum, zeker vanuit het gemeenterecht bezien. Wethouders verkeren immers niet in de positie om een burgemeester de les te lezen. Het functioneren van een burgemeester is een zaak van de commissaris van de Koning. Bij een ‘onwerkbare situatie’, zoals de wethouders stellen, zouden zij dus bij Wim van de Donk moeten aankloppen.

Zwijnenburg koos er begin dit jaar voor niet beschikbaar te zijn voor een tweede ambtstermijn, zelfs niet nu die maar kort zou duren tot 1 januari 2021 als Haaren ophoudt te bestaan. Daarmee lijkt zij al de vlucht naar voren te nemen. Immers, de gemeenteraad, waarmee zij ook al een moeizame verhouding heeft, zit niet te wachten op verlenging van haar verblijf na 21 oktober als haar eerste periode afloopt. Het was al een veeg teken dat Zwijnenburg bij de collegeonderhandelingen in april vorig jaar de post herindeling niet kreeg toegewezen. In de stuurgroep Herindeling Haaren nam wethouder Carine Blom plaats…. Zelfs personeel en organisatie ging naar de wethouders. Bij vrijwel elke gemeente zijn deze taken in handen van de burgemeester.

De vier wethouders hullen zich in nietszeggend jargon over het conflict. Na een besloten raadsvergadering donderdag rept de gemeente in een persverklaring van een ‘onwerkbare situatie, een ‘serieus verstoorde verstandhouding en onverenigbare verschillen.’ Onder het motto de burgemeester niet verder te willen beschadigen doen zij er verder het zwijgen toe. Maar met die houding nemen de speculaties alleen maar toe en dus ook de bezoedeling van de naam van de burgemeester.    

Met het opzeggen van het vertrouwen in Zwijnenburg gaan de wethouders hun boekje ver te buiten, zoals de burgemeester zelf al terecht stelt. Maar haar de toegang ontzeggen tot het gemeentehuis en haar e-mail blokkeren is niet minder dan een blunder van formaat. “Misschien wat onbezonnen”, stelt wethouder Harry van Hal nogal eufemistisch. De maatregel werd al snel ongedaan gemaakt toen de wethouders kennelijk ook inzagen dat dit echt niet kan! “Ik voel me als een crimineel behandeld”, is dan ook de begrijpelijke reactie van Zwijnenburg.

Zwijnenburg is al direct uit beeld: vrijdagavond werd bekend dat Haaren een waarnemend burgemeester krijgt. Commissaris Van de Donk sprak met de wethouders en de fractievoorzitters. Daar zullen stevige woorden zijn gevallen. Ook de snelheid waarmee de commissaris de bestuurscrisis wil bezweren is veelzeggend.

Maar Van de Donk mag zich die crisis ook deels zelf aanrekenen. Zijn dominante rol tijdens de procedure voor een nieuwe burgemeester in Haaren in 2013 door Zwijnenburg als kandidaat naar voren te schuiven resulteerde in haar benoeming. De commissaris kende Zwijnenburg al vier jaar als statenlid voordat zij in Haaren werd benoemd. Hij kan zich niet geheel onttrekken aan het disfunctioneren van Zwijnenburg als burgemeester.